સવાર ના પહોર માં પોણી કલાક ના નિષ્ફળ પ્રયત્ન પછી મેં યુદ્ધ વિરામ જાહેર કરી, હારેલા યોદ્ધા ની જેમ નિરાશ થઇ હું જાજરૂ ની બહાર નીકળી ગયો. હજી સોફા ઉપર બેઠો હતો ન હતો ત્યાં મને જોર જોર થી કોઈ નારા લગાવતું મારા ઘર તરફ આવતું હોય તેવું લાગ્યું. થોડી વારમાં તો અમારો પાડોશી નો છોકરો જીમી –( મૂળ નામ તો જીવણલાલ મિસ્ત્રી છે પણ એ જીમી તરીકે પોતાને ઓળખાવે છે.) તેના થોડા કોલેજ ના મિત્રો સાથે આવી ચડ્યો. હજી હું કઈ કહું તે પહેલા તો એક સાથે બધા બોલી ઉઠ્યા —કાકા અન્ના નહિ યે આંધી હે દેશ કા દુસરા ગાંધી હે….કાકા ગયો…ગયોં….ગયો…— એમ રાઠોડ ગયો! અરે રામ રામ હવે ગીતાનું કોણ ધ્યાન રાખશે….અરે કાકા તમારા નસીબ એટલા સારા નથી કે એમ રાઠોડ જાય. રાઠોડ તો આ અલમસ્ત પાડાની જેમ બેઠો છે. હું તો ભ્રષ્ટાચાર ની વાત કરૂ છું. બસ હવે ઈ ગયો સમજો. અન્નાની આંધી ચારે બાજુ ફેલાઈ ગઈ છે–ક્યાં આંધી ફેલાણી છે? અહી હું ૪૫ મિનીટ થી જાજરૂ માં બેઠો હતો, એકેય આંધી નાં આવી. ભાઈ અહી તો છેલ્લા પાંચ દિવસ થી નીરવ શાંતિ છે. હું તો કયારનો આંધી ની રાહ જોઈ ને બેઠો છુ. ઈ આવે તો ક્યાંક પેટ હળવું થાય.– અરે કાકા શું નાખી દેવા જેવી વાતો કરો છો, હું અન્ના હઝારે –વોર અગેન્સ્ટ કરપ્સન ની વાતો કરું છું…. લોકપાલ કાકા લોકપાલ…. ઓહ તો તું પેલા ધોતિયું પહેરેલા ડોસા ની વાત કરે છે, કે જે વાતે વાતે રિસાય ને ખાવાનું છોડી દે છે? અરે મારા ભાઈ તમે સમજો, ઈ દાદા ને પોતાનો સંસાર નથી. કોઈ ધ્યાન રાખવા વાળું છે નહિ, એટેલ શું કે આવી ઉમરે આવા માણસ બહુ સેન્સીટીવ થઇ જાય.અને વાતે વાતે એમને વાકું પડી જાય. કોઈ એ એને પ્રેમથી સમજાવવા જોઈ એ કે સિહ ને એમ કહેવા ના જવાય કે તારા દાત બહુ પીળા છે ને મોઢું બહુ ગંધાય છે તો લાવ તને મારા હાથે બ્રશ કરાવું. ઈ દાદા ને ખબર નથી કે કોનું મોઢું સાફ કરવા નીકળ્યા છે. સિહ લાગ જોઇને મોઢું બંધ કરી દેશે ને તમારા હાથ માં ખાલી દાદા નું ધોતીંયુ અને ટોપી જ આવશે. — શું કાકા તમે ફાલતું ની વાતો કરો છો…જુઓ કાકા આપણે આવતા રવિવારે સામેના મેદાન માં અન્ના ના કહેવાથી એક દિવસ નો વોર અગેન્સ્ટ કરપ્સન નો કાર્યક્રમ રાખ્યો છે. એના માટે અત્યારે ફાળો ઉઘરવીયે છીએ તો તમારા કેટલા લખું? — લખો ૧૧ રૂપિયા. — અરે શું કાકા આ તે હોળી નો પ્રસાદ માટે ફાળો એકઠો નથી કરતા, ૫૦૦ થી ઓછા નહિ ચાલે. અરે ભાઈ આતો બહુ કહેવાય.— અરે શું દેશ ને બચાવવા તમે ૫૦૦ રૂપિયા નહિ આપો કાકા? અમારા ઘરઘાટીએ ૨૦૦ રૂપિયા આપીયા છે અને પેલા જાડેજાની પત્ની ગીતા એ પણ ૫૦૦ આપ્યા છે..—ઓહ એમ વાત છે જીમી તો લખો આપણા ૫૦૧. તને ખાતરી છે ને કે ગીતા એ ૫૦૦ આપીય છે.
અરે હા કાકા અને જુઓ બધી વ્યવસ્થા થઇ ગઈ છે, નહેરુનગરના ગાઠીયા, આઝાદના પૂરી શાક, દાસના ખમણ, ગોપીનો શીખંડ બધે કહેવાય ગયું છે. — અરે ભાઈ મને તો આ બધા નામ સાંભળી ને ભૂખ લાગી ગઈ. મજા પડી જશે. પણ જીમી આ બધું તો બરાબર છે પણ બધા ખાશે તો તમારા આ અન્ના નો પ્રતિક ઉપવાસ કોણ કરશે? — અરે કાકા ચિંતા ના કરો અમારી કમિટીએ એ પણ નક્કી કરી દીધું છે કે કોણ કોણ અપવાસ કરશે. જુવો પેલી ઝેવિયર્સના ફાધર ડિસોઝા, આપણા નાકે ડ્રાય ક્લીનીંગ ની દુકાન ના માલિક રફીકભાઈ, આપણો કચરો વાળવા વાળો બળદેવ અને તમે! — હે!!— હું ? પણ હું શું કામ?– ભાઈ મને તો નહેરુનગરના ગાઠીયા બહુ ભાવે છે.—- અરે કાકા જુવો આપણે અપવાસ માટે સેટિંગ તો સરખું કરવું પડે ને. આજકાલ સદભાવના ની બોલબાલા છે તો તમે સમજો. તમે રહ્યા ઉચી જ્ઞાતિના હિંદુ, આપણો બળદેવ નીચલી જાત નો, રફીક ભાઈ મુસ્લિમ ને ડિસોઝા ક્રિશ્ચન. બદ્ધાને સરખું પ્ર્તીનીધ્વ આપવું પડે. —એટલે જ તમને અપવાસ માટે સિલેક્ટ કર્યા છે. અરે ભાઈ પણ હું તો નાત જાત કે ધર્મમાં માનતો નથી. — અરે એમ નાં ચાલે કાકા લોકો ગાંડા ગણશે, આ ભારત છે, તમારે ક્યાંક તો જોડાઈ ને તમારી જાત-ધર્મ પ્રતિનિધિત્વ કરવું જ પડે.— ચાલો કાકા હજી મારે બીજે ફાળો ઉઘરાવા જવાનો છે. આ વખતે તો ભ્રષ્ટાચાર દેશમાંથી ખતમ જ કરવો છે….. અને હા કાકા બીજી વાત યાદ આવી, આપણે આ મેદાન માં સભા રાખવા માટે NOC પોલીસ સ્ટેશન થી લાવવાનું છે, અને તે પહેલા મારે ઇન્કમટેક્સ ઓફીસ માંથી મારું NOC લાવાવનું છે.– પપ્પા એ કહું છે કે તમે આખો દિ કામ ધંધા વગરના બ્લોગ લખે રાખો છે એના કરતા મારી સાથે જજો. — હે…. ઠીક છે પણ તારે NOC ની શું જરૂર પડી તું તો હજી સ્ટુડંન્ટ છે–હા કાકા પણ ન્યુઝીલેન્ડ ભણવા જવું છે અને જવા વખતે એરપોર્ટ પર માંગે છે, માટે લેવું પડે એમ છે.ઓકે કાકા તો હું જમી ને આવી જઈશ.
હું અને જીમી જમી ને બપોરે ગાંધી બ્રીજ ના નાકે આવેલી ઇન્કમટેક્સ ઓફીસ પહોચીયા. જીમી હજી સવારના જ કપડા માં હતો. બ્લુ જીન્સ અને સફે ટીશર્ટ. ટીશર્ટ ઉપર એક જગ્યા એ તિરંગો હતો ને લખ્યું હતું–“વોર અગેન્સ્ટ કરપ્સન”— ઓફીસ માં દાખલ થતા પહેલા મેં જીમી ને મારું જેકેટ કાઢીને આપી દીધું.– ભાઈ જીમી આ પહેરી લે ને તારું ટીશર્ટ ઢાકી દે.— કેમ કાકા? — જો ભાઈ આપણે કોઈના બેસણા માં જતા હોઈ એ તો દીપકલા ની સિલ્કની સાડી કે રેમંડ નો સુટ પહેરી ને ના જવાય તેમ ઇન્કમટેક્સ ઓફીસ માં “વોર અગેન્સ્ટ કરપ્સન” લખેલું ટીશર્ટ પહેરી ને ના જાવાય. અરે સત્ય હવે આજ છે કાકા છુપાવાનું શું કામ? —– ભાઈ સત્ય અંદર જઈ ને ખબર પડશે…તારે NOC જોઈતું હોય તો આ પહેરી લે.–આ યોગ્ય નથી હું અન્ના ને આ વિષે પત્ર લખીશ એવો બબડાટ કરતા જીમી એ જેકેટ પહેરી લીધું.
ઓફીસ માં ચહલ પહલ ખુબ હતી. લાંબી લાંબી લોબીઓ અને દરેક ઓફિસર ની કેબીન ને ચારે બાજુ ફાઈલ ના ઢગલા. બહાર ઓપરેટર બેન બેઠા હતા એને NOC માટે કોને મળવાનું એ પૂછ્યું. બહેન ઉનનું સ્વેટર ગુથ્વામાં અને ફોન ઉપર ડોન-૨ કેવું લાગ્યું ની ચર્ચા માં મશગુલ હતા. તેથી અમારી સામે તુચ્છ નજરે જોઈ ને કોઈ જવાબ નાં આપીયો. અમે બીજી વાર પૂછયું તો — ગુસ્સામાં બબડવા લાગીયા— નવરા લોકો સરખી વાત પણ નથી કરવા દેતા….શું કામ છે? –લાલ-લાલ થઇ ગયેલો જીમી બોલ્યો NOC કાઢવાનું છે.—-તો શર્મા સાહેબ ની ઓફીસ માં જતા રહો,ડાબેથી ચોથી…..અહી શું ઉભા છો….એટલું બોલી ને પાછી ડોન- ૨ ની ચર્ચા માં મશગુલ થઇ ગયા. — કાકા આ તે કઈ રીત છે, એની નોકરી છે આપણે ને ગાઈડ કરવાની — હું અન્નાને કાગળ લખી ને આ વિષે ચર્ચા કરીશ.— મેં મરક મરક હસતા કહ્યું જીમી લાગે છે પહેલીવાર ગવર્મેન્ટ ઓફીસ માં આવીયો છે. — ચાલ હશે, હવે શર્મા સાહેબ ની ઓફીસ માં જઈ ને પૂછીએ.
અમે શર્મા સાહેબની ઓફિસે પહોચીયા. શર્મા સાહેબ ટેબલ પર પગ ચડાવી ખુરશી પાછળ ધકેલી આખો બંધ કરી ને ધ્યાન ની મુદ્રા માં હતા. — જો જીમી આ તારા અન્ના નો ભગત લાગે છે, તારા અન્ના પણ આમ જ આખો મીચી ને ધ્યાન ધરે છે ને. અરે નાં કાકા આતો સુઈ ગયો લાગે છે.. —તો ભાઈ ઈ એક ધ્યાન નો પ્રકાર જ છે ને. સાહેબ NOC કાઢવાનું છે એમ કઈ મેં જોરથી બુમ પાડી. સાંઢ ચારો વાગોળતો વાગોળતો બપોરના આરામ માં બેઠો હોય ને તમારી ઉપર અડધી-પડધી આંખો ખોલી એક નજર ફેરવી લે તેમ શર્માજી એ અમારી પર નજર ફેરવી. કહી બોલોવાને બદલે શર્માજી જોર જોરથી ઊહ્કારો કરી કઈક ઈશારા કરવા લાગીયા. એમની સાંકેતિક ભાષા સમજવામાં અમે નિષ્ફળ ગયા. અચાનક શર્માજી એ મોઢું ફેરવી ખુરશી પાછળ ફાઈલ ના ઢગલા ઉપર પાન ની પિચકારી ઉડાડી…—-ક્યા હે દો-પહર કો ઠીક સે સોને ભી નહિ દેતે….NOC ચાહિયે ના તો જાવ લોબી મેં હેડ પ્યુન વલ્લભ ભાઈ કો મિલ લો…વોહી સબ હેન્ડલ કર તે હે, યહા કયું દિમાગ ખાતે હો…..કઈને શર્માજી પાછા ધ્યાન માં ચાલીયા ગયા….જીમી ખુબ આકુળ-વ્યાકુળ થઇ ગયો. –કાકા આ કેમ આટલી તોછડાઈ થી વાત કરે છે?– ભાઈ જીમી તું ભર- બપોરે ભારે જમ્યા પછી સરકારી કર્મચારી ને કોઈ કામ ચીંધે તો થોડો તારા ગળામાં ગુલાબનો હાર પહેરાવા દોડશે?—નાં કાકા આ બરાબર નથી હું અન્નાને એના વર્તન વિષે કાગળ લખીશ. — અરે મારા ભાઈ તું કેટલા કાગળ લખીશ આમ ને આમ તો તારે આખો એક ગ્રંથ તૈયાર થઇ જશે. હા કાકા એ વાત સાચી. પણ આ અયોગ્ય કહેવાય. —હશે મારા ભાઈ ચાલ વલ્લભ ભાઈ ને શોધીએ.
આમ તેમ પૂછતા પૂછતા અમે થોડી વાર માં વલ્લભ ભાઈ ને શોધી કાઢયા. ઓફિસરો કરતા વલ્લભ ભાઈ ની આજુ બાજુ લોકો વધારે ફરતા હતા. ગ્રે કલર ના સફારી ને હાથ માં લેટેસ્ટ સેલ ફોન સાથે વલ્લભ ભાઈ નો મોભો પડતો હતો. — વલ્લભ ભાઈ અમારે NOC કાઢવાનું છે, મેં કહ્યું.—- લાવો સાહેબ કાઢી દઈ એ એમાં કઈ મોટી વાત છે., આવો બેસો અહિયાં એમ કરી ને એણે અમને એક ટેબલ ખુરશી પર બેસાડ્યા. પહેલી વાર જીમી ના મોઢા પર પ્રસનતા દેખાણી — જુવો કાકા પેલા બધા સાલા કામચોર છે આ હવે આપણું કામ કરી આપશે. — થોડી વાર માં વલ્લભ ભાઈ એક નોટબુક જેવું લઇ ને આવી ગયા.—- બોલો કોનું NOC કાઢવાનું છે? — મારે કઢાવાનું છે જીમીએ કહ્યું. .— પાન કાર્ડ છે…. હા… નોકરી ધંધો શું કરો છો?…. કઈ નહિ સ્ટુડંન્ટ છુ. —- ઓહ તો તો બહુ વહેલું કામ પતશે.— લાવો તમારું પાન કાર્ડ….કહી વલ્ભભાઈ એ કાર્ડ માગ્યું. એક કાગળ પર કાર્ડ માંથી બધી વિગતો ટપકાવી.પછી વલ્લભ ભાઈ કઈક ગણ ગણવા માંડિયા….ડાભી સાહેબ ના ૬ ટકા… પાઠક ના ૩ ટકા….શર્માજી ના ૧૦ ટકા ….ટાયપીસ્ટ ને પાછો પેલો જુનિયર ક્લાર્ક- હેડ ક્લાર્ક ……. ઓકે થઇ ગયું. — સાડા પાચ હજાર જેવું ટોટલ થશે….. હે….. પણ વલ્લભ ભાઈ અમારે કઈ NOC સર્ટીફીકેટ પર લેમીનેસન કરાવી ને અંદર ઘડિયાળ નથી મુકવાની, ખાલી એક કાગળ જોઈ એ છે….અને આમ પણ આતો સ્ટુડંન્ટ છે. — અરે સ્ટુડંન્ટ ડિસ્કાઊંટ ગણીયું એટલે જ તો આટલો ઓછો ચાર્જ છે મોટા ભાઈ… ત્રણ સાહેબ ની સહી, ક્લાર્કનો સિક્કો અને ટાઈપ કરેલું સર્ટીફીકેટ તમને કોણ સાડા પાચ હાજર માં આપશે? .એક દમ રીસનેબલ ચાર્જ કહ્યો છે તમને.
મેં જીમી ને સામે જોયું. એ ખુબ ગડમથલ માં લાગીયો અને કઈ સમજી શકતો નહોતો.—કાકા આ સેના પૈસા માંગે છે? જીમી ઉકળી ગયો… તમારા મોટા સાહેબ ક્યાં છે મારે આ વિષે ફરિયાદ કરવી છે — અરે મોટા સાહબે તો આજે નહિ મળે ખુબ બીઝી છે, સહેજ પણ વિચલિત થયા વગર વલ્લભ ભાઈ એ કહ્યું.આજે તો સી જી રોંડ ના જવેલર્સ ને ત્યાં રેડ પાડવા ગયા છે. બે દિવસમાં તો સપાટો બોલાવી દેશે. આ જવેલર્સોની બાઈ બેસી જવાની છે. માંડ માંડ હાથમાં આવ્યા છે. માળા બેટા કોઈ દિ પાકા બીલ જ નથી બનાવતા. આતો સારું છે કે બે મહિના પછી સાહેબ ની મોટી દીકરીના લગ્ન છે, અને એમના સમાજ માં તો દીકરીને સહેજે ૨૦૦-300 તોલા સોનું ચડાવું પડે, એટલે સાહેબે ટાઈમ સર રેડ પાડી દીધી. અને પાછુ એ લોકો માં લેવડ દેવડ બહુ ઉચી, જમાઈ ને એસ જી રોડ પર ફ્લેટ અને ઓફીસ બંને જોઈએ છે. આતો અંદર ની વાત છે કોઈ ને કહેતા નહિ પણ આવતા અઠવાડિયે અમદાવાદના બિલ્ડરો નું આવી બનવાનું છે. હવે તમે જ કહો જીમી ભાઈ આ બધા મોટા માણસો ના વ્યહવાર માં તમે ક્યાં તમારી ૫ હજારની રૂપૈડી ની કમ્પલેન લઈને જશો? અત્યારે સાહેબ ને છોકરી પરણવાનું ટેન્શન હોય ત્યાં આવી વાત માં ધ્યાન નહિ આપી શકે. –જીમીની ફરિયાદ કરવાની આશા પર પાણી ફરી વળ્યું.
વલ્લભ ભાઈ એ જીમીને વધુ બ્રહ્મ જ્ઞાન આપવાનું શરુ કર્યું. —મેં તમને બહુ રીઝનેબલ ચાર્જ કીધો છે…. બાકી તમારી મરજી તમે નહિ કઢાવો તો એરપોર્ટ પર ગોહિલ સાહેબ NOC વગર રોકશે. બહુ કડક અને શિસ્ત બદ્ધ માણસ છે ગોહિલ સાહેબ. ૨૧ હાજર વગર એક ડગલું આગળ નહિ જવા દે. ૨૧ હજાર!– મારાથી પુછાઈ ગયું. મોટાભાઈ રીટાયરમેંન્ટ આડે ૮ મહિના રહ્યા છે, એટલે ગોહિલ સાહેબ પાવડે પાવડે ઉલેચવા બેઠા છે. અને કોઈ ઈ બાપ ની વ્યથા તો સમજો, સાહેબ નો છોકરો ત્રણ વર્ષ થી જામખમ્ભાળિયામાં પોલીસ સબ ઇન્સેપેકટર છે ને મફતના શાક ભાજી થી વધુ કોઈ આવક છે નહિ. જરા વિચારો તો ખરા છોકરો કમાતો ના હોય બાપ ને ટેન્શન કેટલું રહે. કોઈ મોઢે કહેવા ના આવે પણ પોલીસ બેડા માં ચર્ચા છે કે ગોહિલ સાહેબ આટલું કમાણા પણ છોકરાની રોજ ની આવકમાં ખાલી અઢી કિલો બટાટા અને સાડી સાતસો ગ્રામ રીગણા જ છે! આતો કોઈ એ કહ્યું કે સુરત શહેરમાં કમાણી સારી છે એટલે ગોહિલ સાહેબ એની બદલી ના ટ્રાયમાં છે. પણ સુરત ની બદલીના ભાવ બહુ ઉચા છે એટલે ના છુટકે ૨૧ હજારનો નો ભાવ છે. બાકી ભગવાનનો માણસ છે ગોહિલસાહેબ. તમારા પૈસા કોઈ ખોટી જગ્યાએ નહિ વાપરે એની હું તમને ગેરંટી આપું છું. બોલો તો NOC આપણે કરવું છે કે નહિ– વલ્લભ ભાઈ એ પૂછ્યું….. હવે જીમી સાવ ઢીલો પડી ગયો….હા કરાવું તો છે…પણ…. કહી જીમી મારી સામે જોવા લાગ્યો— કાકા શું કરશું? — કેમ તું પૈસા લઇ ને નથી આવીયો, અરે ઇન્કમ ટેક્સ ઓફીસ માં કોઈ ખાલી હાથે થોડું આવે—કાકા પૈસા તો છે પણ એ તો પેલા અન્ના ની સભા કરવી છે એના ભંડોળ નાં છે.— જો કામ આવી ગયો ને તારો અન્ના અહી. આપી દે અત્યારે પછી તું તારા ઘરમાંથી જોડી દે જે.
જીમીનો અન્ના ને નામે લીધેલા પૈસા આપવાનો જીવ હજી નહોતો ચાલતો એટલે એણે છેલ્લો મરણીયો પ્રયાસ કર્યો. –વલ્લભ ભાઈ એક બાજુ આપણાં મુખ્યમંત્રી કહે છે કે હું ખાતો નથી અને ખાવા દેતો નથી, અને બીજી બાજુ તમે….અરે જીમી ભાઈ, મુખ્યમંત્રી ને ભૂખ લાગી ના હોય તો નાં ખાય. બાકી એની સરકારના માણસો લાગ મળે ત્યારે મોઢું ફેરવીને એક બે બટકા ભરી જ લેતા હોય છે. આમ પણ એમની વાત રાજ્યસરકાર ને લાગુ પડે. અમે તો સેન્ટ્રલ ગવર્મેન્ટ માં આવીએ. અમારે તો અમારા કમિશ્નર ને ફોલો કરવા પડે.– વલ્લભ ભાઈ એ એકદમ ઠંડા કલેજે કહું. એક વાર મળો અમારા કમિશ્નર ને ….મળવા જેવો માણસ છે…. હમણાં તો દુબઈ પ્રોપર્ટી નું ડીલ કરવા ગયા છે, બાકી તમે મળશો તો ખુશ થઇ જશો. આપણાં મુખ્ય મંત્રી એ તો નવું સુત્ર હમણાં આપ્યું કે…. સૌનો સાથ ને સૌનો વિકાસ— પણ અમારા કમિશ્નર સાહેબે તો વર્ષોથી અપનાવ્યું છે….બધા ને સાથે લઇ ને અને સરખું વહેચી ને જ ખાવાનું. જો મોટા સાહેબે સી જી રોડ પર આ બધા બે નંબરીયા જવેલર્સ ને ત્યાં રેડ પાડી છે ને પણ કમિશ્નર સાહેબ નો સ્ટ્રીક ઓર્ડર છે કે મોટા સાહેબ બધું એકલું ના લઇ જાય. એન્ટી કરપ્સન વાળા ને, સેલ્સ ટેક્સ વાળા અમારો અહીનો સ્ટાફ બધા ને પોતાના હક નું મળશે. અરે મારા ભાગે પણ અડધા તોલા ની વીટી આવશે!! આને કહેવાય સાચો– સૌનો સાથ ને સૌનો વિકાસ! આવા છે અમારા કમિશ્નર સાહેબ. જીવતું જાગતું કોમ્પુટર છે કોમ્પુટર. એક દમ સતેજ દિમાગ. કઈ બેંકમાં પોતાના કોના નામે કેટલા ખાતા કે લોકર છે કે પછી કયા સગા વહાલા ના નામે કઈ કઈ જગ્યાએ અમદાવાદની આસપાસ જમીન છે બધું સાહેબ ના બ્રેન માં ફીટ છે. —મેં જીમી સામે જોયું એનું મોઢું જોઈ ને લાગ્યું કે લાગ્યું કે એને ગમે ત્યારે ફીટ આવી જશે. મેં વાત વાળી લેવાનો પ્રયત્ન કર્યો. અરે જીમી હજી આપણે ઘણા કામ બાકી છે, તું વલ્લભ ભાઈ ને પેમેન્ટ કરી દે. જીમી એ ના છુટકે અન્નાની સભા માટે ભેગા કરેલા પૈસામાંથી સાડા પાચ હજાર વલ્લભ ભાઈ ને આપી દીધા. મેં જીમીની સામું જોયું…..જીમીની આંખોની વેદના કહી રહી હતી કે જુવાનીના જોશમાં દોડતી એની ગાડી ઉપર અનુભવોની બ્રેક વાગવાની શરુ થઇ ગઈ હતી.
ગેસનો ફુગ્ગો બે દિવસ ઉડું ઉડું કરતો હોય પણ ત્રીજા દિવસે ઘરના ખૂણા માં શાંત થઇ ને જમીન પર આવી ગયોં હોય તેમ અમારા જીમી ની અંદર અન્નનો ભરેલો ગેસ ઇન્કમટેક્સ ઓફીસ ને બહાર નીકળ્યા ત્યાં ખાલી થઇ ગયો. અન્ના અને અસલિયત વચ્ચે જોજનો છેટું અંતર છે એનો જીમીને અહેસાસ થયો હોય તેવું લાગ્યું. અચાનક અમારો જીમી ફિલોસોફી પર ચડી ગયો. .બહાર નીકળતા નીકળતા કહેવા લાગ્યો….કાકા ગાંધી ક્યાં ગયો આ દેશમાંથી? — લે જીમી ગાંધી તો અહી બધે જ છે…. જો તારી જમણી બાજુ ગાંધી બ્રીજ છે….તારી ડાબી બાજુ આ આશ્રમ રોડ ની વહ્ચે ગાંધી ઉભો છે. એના બાવલાની નીચે પેલા ગાંધી ટોપી વાળા જ તો દર બીજે મહીને ભવાઈ કરે છે. થોડો આગળ જઈશ તો ગાંધી આશ્રમ આવશે ત્યાંથી આગળ ગાંધીનગર જવાય…જો તો ખરો ગાંધી તો બધે જ છે, અરે ગાંડા આ દેશની લગામ પણ ગાંધી નાં જ હાથ માં છે ને તું ગાંધી શોધવા નીકળે છે….ચાલ ચાલ આપણે મોડું થાય છે… હજી તો પોલીસ સ્ટેશન આપણાં પ્રોગ્રામ માટે NOC લેવા જવાનું છે. —નાં કાકા NOC નથી લેવું…. આવતા રવિવારનો પ્રોગ્રામ કેન્સલ. …કેન્સલ!!! અલ્યા કેમ કેન્સલ? — કાકા આ બધી ફાલતું ની વાત છે… મારે તો હવે આ દેશ છોડી ને પરદેશ જતા રહેવું છે…
લે હું તો તને પહેલેથી કહેતો હતો કે દાદા નું જતી ઉમરે ચસકી ગયું છે. તું જો તો ખરો કોની સામે લડવા બેઠા છે. ભ્રષ્ટાચાર બંધ કરી ને એક સાથે આટલા બધાના પેટ પર પાટું મારવાની? અરે ભ્રષ્ટાચાર વગર આ દેશને કેમ ચાલવું એજ ખબર નથી, તો ચાલશે કેમ? દાદાને લોકપાલ બીલ આ સત્ર માં પાસ કરવું હતું. શું થયું? — પેલા ઢોંગીઓ સંસદ માં રાત્રે બાર વાગ્યા સુધી વકતૃત્વ સ્પર્ધા યોજી ને ભાષણ આપ્યા. પછી વોટીંગ વખતે સંતાકુકડી રમવા બેસી ગયા. કેટલાક અંદર રહ્યા ને કેટલાક બહાર જઇ ને સંતાઈ ગયા. અને બીજે દિવસે સાંજ પછી લોકપાલ બીલ માંથી કાગળ નું પ્લેન બનાવી ને કેટલે દુર સુધે ઉડાડી શકાય છે એ ચેક કરવા બેઠા હોય તેમ બીલ ફાડવા બેઠા.અંતે બધા રાત્રે થાકી ને ઘેર જઇ સુઈ ગયા. અરે આમાં તારા અન્નાનું લોકપાલ તો કયાય ખોવાઈ ગયું. અરે જે દેશ માં ફાઈલ એક ટેબલ પરથી બીજા ટેબલ સુધી ખસતા મહિનાઓ અને વર્ષો નીકળી જાય છે ત્યાં લોકપાલ ઓછા મહિના બે મહિના માં પાસ થાય!
જો ભાઈ જીમી આ દેશમાં ખુશ થઇ રહેવાની ચાવી એ જ છે કે કોઈ પણ સરકસમાં જોડાવાનું નહિ. છેલ્લા પચાસ વર્ષથી અહી એક ધારું સરકસ ચાલે છે. દુનિયા જોવે છે ને હસે છે. આપણે હસી ન શકીએ તો કઈ નહિ પણ ચુપ ચાપ જોવાનું. હા પણ ભાગ નહિ લેવાનો. હા કાકા તમારી વાત તો સાચી છે. પણ તમારે એ પણ માનવું પડશે કે આ અન્નામાં કંઈક તો દમ છે. અરે હા ભાઈ હું પણ માનું છું કે દમ વાળો માણસ છે પણ આ દેશ ભ્રષ્ટાચાર રૂપી દમની બીમારી થી હાંફી ગયો છે તેને તારો અન્ના નહિ બચાવી શકે. ભાઈ ભૂલી ગયો હોય તો પેલો ગાલીબ નો શેર યાદ કરી લે… — હમ કો માલુમ હે જન્નત કી હકીકત, લેકિન દિલ કો ખુશ રખને કો ગાલીબ યે ખ્યાલ અચ્છા હે…..
હશે ચાલ પણ તે પ્રોગ્રામ કેન્સલ કરી નાખ્યો ઈ માનમાં ચાલ આપણે નહેરુ નગર ના ગાઠીયા ખાવા જઈએ. એમ કહી ને મેં રીક્ષા ઉભી રાખી. રીક્ષામાં બેસી અમે નહેરુનગર તરફ રવાના થયા. વચ્ચે પેલું ગાંધી નું બાવલું રીક્ષામાં થી દેખાણું. જે મુદ્રા માં લાકડી પકડીને ઝડપથી ગાંધીજી ચાલી રહ્યા હતા એ પરથી ક્યાંક એવું લાગ્યું કે આ ગાંધી, આશ્રમ રોડ પરથી ભાગી ને દેશ છોડવાનો રસ્તો તો નથી શોધી રહ્યો ને!
થીગડું 